چاپ لترپرس

چاپ لترپرس در صنعت با نام چاپ تایپوگرافی نیز شناخته می شود. چاپ لترپرس از قدیمی ترین و سنتی ترین تکنیک های چاپ برجسته است. این چاپ از زمان گوتنبرگ حدود سال۱۴۵۰ تا زمان پیدایش چاپ لیتوگرافی در قرن ۱۸ و حتی تا اوایل قرن ۲۰ دوره ی توسعه ی آفست مورد استقبال بوده و باقی مانده است. چاپ لترپرس در قرن ۱۹ اصلی ترین و عمده ترین روش چاپ بوده است. در این روش چاپ سطح آغشته به رنگ به طور مستقیم بر روی کاغذ فشرده می شود. حروف چاپی خط به خط و سطر به سطر آغشته به جوهر شده و چاپ می شوند.

به عبارت ساده تر عملکرد دستگاه چاپ لترپرس مشابه به استفاده از یک مهر و استامپ است. برجسته بودن و ظرافت این چاپ موجب شده تا در زمان حال نیز مورد استقبال برخی واقع شود.  از کاربردهای چاپ لترپرس می توان به چاپ کارت ویزیت، فاکتور خرید، کارت پستال، پاکت نامه، بروشور، کارت عروسی، کارت دعوت و بسته بندی های ویژه ی مناسبت ها اشاره کرد.

مزایا و معایب چاپ لترپرس :

چاپگر لتر پرس می تواند کارهای با کیفیت و با سرعت بالا تولید کند ولی ساخت صفحه حکاکی شده جدید و تنظیم دستگاه جهت تغییر صفحه حکاکی به مدت زمان زیادی نیاز دارد و سرعت فرآیند چاپ را کاهش می دهد. همین امر موجب شد تا بعد از ظهور آفست، فعالین عرصه ی چاپ آفست را جایگزین لترپرس کنند. از مزیت های این چاپگر ساده بودن روش چاپ، دست ساز و تمیز بودن تصاویر و سازگاری با انواع کاغذ را می توان نام برد.

تاریخچه چاپ لترپرس:

چاپ لترپرس تکنیکی است که در آن از فلزات برجسته برای درج حروف استفاده می کردند. اگر چه اطلاعات دقیقی در خصوص زمان دقیق پیدایش لترپرس وجود ندارد ولی بیشتر محققان ابداع این دستگاه را به یوهانس گوتنبرگ در شهر ماینتس آلمان در میان سال های ۱۴۴۰ تا ۱۴۵۰ نسبت می دهند. فلزهای مذابی از جنس قلع، سرب و آنتیموان در قالب ریخته شده و حروف فلزی تولید می شدند. این آلیاژها بسیار در برابر سایش مقاوم بوده و به راحتی خراب نمی شدند. بلوک های فلزی شامل حروف بزرگ و کوچک و علائم نگارشی بودند که به صورت معکوس (تصویر آینه ای آن ها) تولید می شدند. پس از آماده سازی حروف آن ها را با توجه به متن یک صفحه، به راحتی در یک سطح هم تراز می کردند و حروف چاپی به وسیله ی یک پد چرمی آغشته به جوهر می شدند. گوتنبرگ با ترکیب تربانتین، دوده و روغن گردو توانسته بود ترکیبی مانند جوهر ابداع کند. چاپگر گوتنبرگ با نام چاپگر دستی یا چاپگر پیچشی نیز شناخته می شد و به جوهر اجازه می داد به طور مساوی بین بستر و صفحه ی حروف چینی شده توزیع شود. با ابداع این چاپگر سرعت چاپ کتاب ها به میزان ۶ برگه در روز رسیده بود. قابل توجه ترین کار گوتنبرگ چاپ نسخه ای از کتاب مقدس فرقان بود. فردی هم دوره با گوتنبرگ به نام William Caslon نیز ماشین چاپی مشابه گوتنبرگ ابداع کرد که حروف خواناتر و واضح تر بودند. پیدایش تکنیک حروف چینی پیشرفت بزرگی در صنعت چاپ به شمار می رفت. این تکنیک بدون تغییر تا قرن ۱۸ یعنی حدود ۳۵۰ سال بعد از ابداع آن مورد استفاده قرار می گرفت. پیش از این ابداع، تمام متن یک صفحه را بر روی لوح های چوبی حکاکی کرده و با آغشته کردن آن به جوهر صفحه ای را چاپ می کردند. این لوح های چوبی با وجود زحمات بسیاری که صرف حکاکی متن می شد، پس از اتمام کار بلااستفاده بودند. با آنکه لترپرس تا قرن ها روش اصلی چاپ کتاب بود ولی با گذشت زمان بیش از یک روش چاپ، تبدیل به یک اثر هنری شد. با ورود چاپگر لیتوگرافی استفاده از لترپرس کمتر شد ولی هیچ گاه پیشرفت و توسعه آن متوقف نشد. ابتدا اهرم ها به گونه ای طراحی شدند که فشار بیشتری هنگام چاپ وارد شود. پس از آن به جای پدال، از موتور در دستگاه ها استفاده شد. با جایگزین شدن موتور، سرعت تولید افزایش یافت. نخستین صفحات حروف چینی با نام های Monotype و Linotype در دهه ی ۱۸۹۰ معرفی شدند. در اواخر دهه ی ۱۹۸۰ لترپرس هم چنان جایگاه خود را میان چاپخانه های کوچکی که به برجسته بودن و تمیزی کار اهمیت می دادند، کیفیتی که در ماشین های آفست دیده نمی شد، حفظ کرده بود. در دهه ی ۱۹۹۰ چاپ کارت عروسی با این تکنیک موجب پیدایش علاقه به این روش چاپ شد.

در لترپرس ابتدا حروف بر روی یک صفحه فلزی مسطح درج می شدند. فشرده شدن مستقیم کاغذ بر روی سطح فلز موجب درج تصویر می شد. با گذشت زمان به دلیل دشواری حکاکی بر روی فلز، چاپخانه ها رفته رفته استفاده از چاپگر لترپرس را کنار گذاشتند. برای مقابله با این روند صفحات پلاستیکی حساس به نور جایگزین فلز حکاکی شده و غلطک های دوار جایگزین صفحه مسطح شدند. در این فرآیند صفحه ی پلاستیکی بر روی غلطک پیچیده شده و کاغذ از مابین دو غلطک دیگر عبور می کرد. امروزه هر سفارش لترپرس، صفحه ی فتوپلیمری مخصوص به خود را دارد که به وسیله ی فایل های دیجیتال آماده سازی شده است.

عملکرد چاپ لترپرس :

اولین گام در چاپ یک تصویر، آماده سازی و تهیه ی صفحه ی چاپ است. ابتدا طرح مورد نظر به صورت دیجیتالی طراحی شده و مانند یک نگاتیو در مقابل صفحه پلیمری قرار می گیرد و اشعه ی UV به آن تابانده می شود. صفحه ی پلیمری از جنس پلاستیک حساس به نور و محلول در آب و شفاف است. پس از تابش اشعه بخش هایی از صفحه که طرح مورد نظر را تشکیل می دهند، سفت شده و سطوح غیرچاپی شسته می شوند. به این ترتیب طرح دیجیتال بر روی صفحه پلیمری منتقل می شود. آنچه باقی می ماند یک تصویر برجسته از طرح است.

به ازای هر رنگ یک صفحه ی جداگانه تولید می شود و کاغذ حداقل یکبار برای چاپ هر رنگ، از میان دستگاه عبور می کند. پس از تولید صفحه چاپ، آن را بر روی یک صفحه فلزی متصل به دستگاه می چسبانند.

در مرحله ی بعد جوهرها و رنگ ها به صورت دستی ترکیب شده و بر روی غلطک رنگ قرار داده می شوند. از جوهرهای قابل استفاده در این فرآیند به جوهرهای پایه روغنی لیتوگرافی می توان اشاره کرد. هرگز جوهرهای روغنی و جوهرهای لاستیکی را با یکدیگر ترکیب نکنید.

فرآیند جوهرسازی برای دستیابی به تناژ دلخواه باید با دقت زیاد انجام شود. مقدار جوهر مورد استفاده نیز بسیار مهم است. چنانچه میزان جوهر بیش از حد مورد نیاز باشد، موجب پس زدگی جوهر و کثیف شدن کار می شود. با چرخش استوانه ی رنگ، سایر غلطک ها نیز آغشته به جوهر می شوند.

در مرحله ی بعد کاغذ دو مرتبه، هربار از یک سمت از میان استوانه های دوار عبور داده می شود. پس از اتمام چاپ دستگاه به وسیله ی حلال شست و شو داده شده و اجازه می دهیم کاغذ ها خشک شوند. برای چاپ رنگ بعدی این مراحل مجددا از ابتدا تکرار می شوند.

اختلاف فشار وارده از سمت سیلندرها و میزان جوهر مورد استفاده بر روی کیفیت رنگ چاپ تاثیر می گذارند. در هر دوره کیفیت رنگ بررسی می شود تا با نمونه ی اولیه ی کار تطابق رنگ داشته باشند. با پایان یافتن چاپ، کار آماده ی برش می شود.

در محاسبه ی قیمت تمام شده لترپرس فاکتورهایی مانند هزینه ی نیروی چاپ، قیمت جوهر و کاغذ، قیمت صفحه ی چاپ، و … باید در نظر گرفته شوند. به طور معمول در هر برداشت از لترپرس نیاز به یک صفحه مجزا است که مرتبا باید تعویض شود. در رنگ آمیزی طرح هایی با چند رنگ مختلف نیاز است که هر مرحله از رنگ آمیزی در برداشتی جداگانه انجام شود. پس از هر برداشت دستگاه به وسیله ی حلال توسط نیروی کار تمیز شده و رنگ بعدی مجددا بر روی غلطک قرار داده می شود. دشوار بودن کار با دستگاه لترپرس و طبعا افزایش دستمزد نیروی کار، از جمله عوامل افزایش قیمت تمام شده است. در انتخاب نوع کاغذ نیز باید گفت که هر چه ضخامت کاغذ بیشتر باشد، تصویر ایجاد شده عمیق تر بوده و جلوه ی بهتری به آن می بخشد. کاغذ های ضخیم از کاغذهای نرم و نازک گران قیمت تر هستند. صفحات چاپ فتوپلیمری از صفحات منیزیمی ارزان قیمت تر هستند. استفاده از این صفحات فتوپلیمری می تواند موجب کاهش قیمت تمام شده شود.

جوهر :

به طور کلی جوهرهای غلیظ، دارای ثبات رنگ و سرعت خشک شدن پایین برای چاپ لترپرس مناسب هستند. جوهر مورد استفاده در چاپ لتر پرس، جوهرهای آکریلیک، جوهرهای پلاستیکی و جوهرهای روغنی هستند. نام این سه جوهر برگرفته از نوع رزین به کار رفته در آن ها است. جوهرهای روغنی براقیت بیشتری نسبت به جوهر پلاستیکی دارند. هم چنین رنگ های روغنی پوشش بهتری داشته و میزان مصرف آن ها کمتر است و برای چاپ روی کاغذهای روکش دار مناسب تر هستند.

جوهرها در ترکیبات خود دارای اجزایی به نام حامل هستند که موجب جریان پذیری جوهر می شوند. در جوهرهای لترپرس از ترکیب روغن های گیاهی و ترکیبات پالایشگاهی به عنوان جز حامل استفاده می شود. یکی از افزودنی هایی که عمدتا در جوهرهای لترپرس استفاده می شود، منیزیم کربنات (magnesium carbonate) است. این ترکیب مانع از کشیدگی جوهرشده و موجب جریان پذیری بهتر فیلم و همچنین مات شدن جوهر می شود. جوهرهای چاپ آفست برای چاپ به وسیله ی چاپگر لترپرس نیز مناسب بوده و به کار گرفته می شوند. جوهرهای چاپ صفحه (screen-printing inks)، برای چاپ بر روی پارچه به وسیله ی دستگاه لترپرس نیز استفاده می شوند.

از مزیت های جوهرهای پلاستیکی مات بودن آن ها، مقاوم بودن، پوسته نشدن در ظرف، قوی بودن رنگ ها و طولانی بودن زمان خشک شدن که موجب داشتن زمان کافی برای انتقال آن ها به بستر می شود را می توان نام برد. از معایب این جوهرها مناسب نبودن آن ها برای چاپ روی کاغذهای فلزی و روکش دار، براق نبودن جوهر و طولانی بودن زمان خشک شدن هنگام چاپ چند رنگ به صورت متوالی هستند.

مزیت های جوهرهای روغنی براق بودن، قابلیت چاپ روی کاغذهای روکش دار و قابل ترکیب بودن با جوهرهای متالیک و معایب آن پوسته شدن در ظرف که باعث هدر رفت جوهر می شود، خشک شدن سریع و در پی آن شست و شوی سریع دستگاه پس از اتمام کار است.

از جمله حلال های مناسب برای شستن دستگاه ها پس از اتمام کار می توان به استون و الکل های صنعتی اشاره کرد.

تفاوت چاپ آفست و لترپرس :

در چاپ لترپرس بستر و صفحه چاپ مستقیم با یکدیگر در تماس هستند در حالی که در چاپ آفست ابتدا تصویر به استوانه دوار منتقل شده و سپس از آن به کاغذ منتقل می شود.

در چاپ لترپرس صفحه حروف چاپی برجسته تر از سطح کاغذ بوده و با جذب جوهر تصویر بر بستر چاپ می شود ولی در چاپ آفست بخش های چاپی و غیر چاپی هم سطح بوده و مکانیسم جذب جوهر در نواحی چاپی آب گریز بودن آن هاست.