توضیحات عمومی ايزوپروپيل الكل

---

---

ISOPROPYL ALCOHOL

کد تعرفه گمرکی :                ۲۹۰۵۱۲۰۰

کد آیسیک :                       ۲۴۱۱۵۱۲۵۸۶

فرمول مولکولی:                 C₃H₈O  or  CH₃CHOHCH₃  or  (CH₃)₂CHOH

CAS number :                          ۰-۶۳-۶۷

نام­های متداول دیگر:

ایزوپروپانول Isopropanol ، دو-پروپانول ۲-Propanol ، پروپان دو اُل Propan-2-ol ، دو هیدروکسی پروپان ۲-Hydroxypropane ، الکلاو Alkolave ، آوانتین Avantine ، هارتوسول Hartosol ، دی متیل کربینول Dimethylcarbinol ، دو پروپیل الکل sec-Propyl alcohol ، ۲-Propyl alcohol ، پتروهول Petrohol ، یک متیل اتانول ۱-Methylethanol ، الکلو Alcolo ، ایزوهول Isohol ، لاواکول Lavacol ، لوتوسول Lutosol ، پروپل Propol ، یک متیل اتیل الکل ۱-Methylethyl alcohol ، رابینگ الکل Rubbing alcohol

---

کاربرد بصورت خلاصه

---

---

از آن به عنوان یک حلال مقرون به صرفه برای تولید استون از طریق اکسید شدن، محصولات بهداشتی، لوازم آرایشی، داروها، چسب ها،آب بند، روان کننده ها، ضدیخ، شیشه شور، عطرها، پلاستیک، رزین های جلادهنده ی شلاک[۱]، رزین های اپوکسی و آکریلیک و برای تغییر ماهیت خوراکی اتانول استفاده می شود. ایزوپروپیل الکل یکی از حلال های رنگ، رزین، چسب، آلکالوئیدها[۲] و جوهر بوده و در تمیز کردن اثر ماژیک از روی پلاستیک و تخته های وایت برد و لکه ها از روی الیاف طبیعی مانند کتان و ابریشم نیز استفاده می­شود.

(G.Wade) (pubchem) (sciencing, 2017) (msds online, 2015) (the chemical company)

خصوصیات فیزیکی شیمیایی ايزوپروپيل الكل

رنگ، بو، حالت فیزیکی و خصوصیات فیزیکی معروف

ایزوپروپیل الکل یک مایع شفاف، بی رنگ، فرار و قابل اشتعال با خاصیت ضدعفونی کنندگی و رایحه ای تند است که یکی از ایزومرهای یک پروپانول[۳] یا پروپیل الکل[۴] به شمار می­رود و مقادیری از آن توسط روده تولید می­شود. این حلال محبوب ترین نوع الکل است که در جعبه کمک های اولیه خانه ها همیشه یافت می­شود.

وجود آب به صورت محلول در ایزوپروپیل الکل به منظورکاهش نرخ تبخیر ضروری است. از این رو عمدتا به صورت ترکیب با آب در غلظت های ۷۰ و ۹۱% و گاها تا ۹۹% به فروش می رسد.

استنشاق بخارات آن سبب سوزش دستگاه تنفسی شده و در غلظت های بالاتر، مانند مخدر عمل کرده و سرگیجه، سر درد، خواب آلودگی، احساس غم و اندوه ناگهانی و مرگ را در پی دارد.

خوردن این حلال سبب خواب آلودگی، بیهوشی، درد معده، تهوع، اسهال، استفراغ، وگرفتگی عضلات شده و درد دوزهای حدود ۲۵۰ میلی لیتر سبب مرگ می­شود. بهتر است این ترکیب از گرما، جرقه، شعله و دیگر منابع احتراق و همچنین اکسید کننده های قوی مانند استالدهید، کلر، اتیلن اکسید، اسیدها و ایزوسیانات ها دور نگه داشته شود.

(SOEST)  (Lab Manager, 2008) (Bell-Young)

حلالیت در حلالهای دیگر و آب

انحلال پذیری در آب : امتزاج پذير

انحلال پذیر در بسیاری از ترکیبات ناقطبی مانند کلروفرم، اتانول، اتر، بنزن و چربی ها

نامحلول در محلول های نمکی

خواص معروف ايزوپروپيل الكل

این ترکیب به عنوان یک ترکیب آنتی باکتریال و ضدعفونی کننده ی قوی شهرت دارد.

شرکت­های تولیدکننده ايزوپروپيل الكل

در حال حاضر تولید کننده ای  در مقياس صنعتي در ايران وجود ندارد.

تولیدکنندگان خارجی

آمریکا، هلند، آلمان، کانادا، آفریقای جنوبی، فرانسه، بلژیک، ژاپن، تایوان، هند، تایلند، آذربایجان، موراکو، چین و کره جنوبی از تولید کنندگان این حلال هستند.

ميزان واردات و صادرات ايزوپروپيل الكل خريد و فروش ايزوپروپيل الكل 

آمار واردات ايزوپروپيل الكل؛

نمودار شماره یک – نمودار میزان واردات ایزوپروپیل الکل از سال ۱۳۹۶ – ۱۳۹۱

 آمار صادرات ايزوپروپيل الكل؛

نمودار شماره دو – نمودار میزان صادرات ایزوپروپیل الکل از سال ۱۳۹۶ – ۱۳۹۱

 ايزوپروپيل الكل يا ايزوپروپانول يكي از بزرگترين بازارهاي حلال هاي آلي با ارزش تجاري حدوداً ۴ ميليارد دلار است. قيمت جهاني ايزوپروپيل الكل به ازاء هر كيلوگرم به صورت ميانگين ۰٫۹ دلار است و صادر كنندگان ايزوپروپيل الكل در سال ۲۰۲۰ نزديك به ۲ ميليون تن ايزوپروپيل الكل توليد و صادر كرده اند. بزرگترين صادر كننده ايزوپروپيل الكل، ايالات متحده امريكا با ۳۷۷ ميليون دلار ارزش صادرات و تراز تجاري مثبت ۲۲۴ ميليون دلار است.چين پس از امريكا در جايگاه دوم بزرگترين صادر كننده ايزوپروپيل الكل با صادرات نزديك به ۳۰۰ ميليون دلار و تراز تجاري مثبت ۱۹۶ ميليون دلار. چين در طي ۷ سال با افزايش تقريبا دو برابري حجم صادرات خود از بزرگتين بازار توليد كنندگان و صادر كنندگان ايزوپروپيل الكل است. از ديگر سهامداران بزرگ بازار اين حلال آلي كره جنوبي، آلمان و هلند هر كدام با حدوداً ۲۰۰ ميليون دلار، همگي تراز تجاري مثبت در صادرات استون داشته اند(ميزان صادرات بيش از واردات). بازار ايزوپروپيل الكل در سال ۲۰۲۰ به دليل شيوع ويروس كرونا و استفاده از ايزوپروپيل الكل در مواد ضد عفوني كننده در حدود ۵۴% بزرگتر شده است؛ در اين حين شركتهاي چيني، كره اي، هلندي و آلماني جايگاه خود را در بازار حفظ كرده اند و بلژيك چند پله سقوط كرده است.

بزرگترين شركتهاي توليد كننده ايزوپروپيل الكل در جهان؛

شركت Dow chemicals امريكا

شركت LyondellBasell Industries امريكا

شركت INEOS EUROPE در كشور بل‍ژيك

شركت Royal Dutch shell در كشور هلند

شركت P&B Chemicals Kumho و  LG Chemدر كره جنوبي

در بازار ايران محصولات شركتهاي كره اي، تايوان و آفريقاي جنوبي و ايزوپروپيل الكل بازيافتي موجود است.

-بزرگترين كشورهاي وارد كننده ايزوپروپيل الكل هند، بلژيك، اسپانيا و چين هستند. در اين ميان هند و اسپانيا با تراز تجاري منفي ۱۹۳ و ۵۶ ميليون دلار از بهترين بازارهاي ايزوپروپيل الكل در آسيا و اروپا هستند.

آمار جهاني صادرات ايزوپروپيل الكل در سال ۲۰۲۰ ميلادي

آمار جهاني واردات ايزوپروپيل الكل در سال ۲۰۲۰ ميلادي

کاربردهای ايزوپروپيل الكل

صنایع مصرف­ کننده ايزوپروپيل الكل به ترتیب میزان مصرف:

۱) صنایع آرایشی- بهداشتی :

در فرمولاسیون صابون ها، داروهای کوچک کننده منافذ پوست، لویسون های دست و لوسیون های بعد از اپیلاسیون و موزدایی، لاک پاک کن ها، پدهای ضدعفونی کننده و اسپری های تمیز کننده ی مانیتورها، تخته های وایت برد و سطوح از آن به عنوان یک ترکیب آنتی باکتریال و ضدعفونی کننده استفاده می­شود. در بیمارستان ها نیز برای ضدعفونی کردن تجهیزات و شستن دست ها پیش از عمل های جراحی و هم چنین برای متوقف کردن خون ریزی های سطحی از ضدعفونی کننده های حاوی ایزوپروپیل الکل استفاده می­شود. (study.com) (Bell-Young) قيمت ايزوپروپيل الكل ال جي كره

۲) مصارف آزمایشگاهی :

در آزمایشگاه ها پیش از کالبد شکافی حیوانات آن ها را در محلولی از ایزوپروپیل الکل غوطه ور می­کنند. هم چنین به دلیل نامحلول بودن DNA در ایزوپروپیل الکل، از آن برای استخراج DNA استفاده می­شود. (study.com)

۳) صنعت چسب :

این ترکیب به عنوان حلال در فرمولاسیون چسب ها نقش داشته و برای تمیز کردن جای چسب از روی سطوح نیز از آن استفاده می­شود.

۴) صنعت خودرو :

این حلال یکی از افزودنی های سوخت بوده که سبب کاهش اجتماع آب در خطوط انتقال سوخت می­شود. هم چنین اسپری های شوینده ی شیشه اتومبیل که مانع از یخ زدن شیشه ها می شوند حاوی این حلال هستند.

۵) صنعت چاپ :

به دلیل قابلیت انحلال جوهر چاپ در این حلال، از آن برای تمیز کردن تجهیزات و دستگاه های چاپ استفاده می­شود.  فروش ايزوپروپيل الكل قيمت مناسب

۶) صنعت الکترونیک :

در تمیز کردن برخی قطعات الکترونیکی مانند برد، IC، نوار کاست های مغناطیسی، سی دی درایور ها و دیسک های CD و DVD به دلیل عدم آسیب رسانی از این حلال استفاده می­شود. (Bell-Young) (msds online, 2015) فروش ايزوپروپيل الكل گريد تكنيكال ۹۹٫۹% خلوص

۷) سنتز ترکیبات شیمیایی :

برای تولید استون، متیل ایزوبوتیل کربینول[۵]، متیل ایزوبوتیل کتون[۶]، گلیسرول[۷] و ایزوپروپیل استات[۸] از این حلال استفاده می شود. (chemical engineering)

۸) صنعت داروسازي :

تجمع آب در گوش افرادی که زیاد به استخر می روند سبب بروز درد، تسریع رشد باکتری ها و ایجاد عفونت می شود. ایزوپروپیل الکل به دلیل داشتن فشار بخاری بالاتر از آب در دمای اتاق و تبخیر سریع، در فرمولاسیون قطره های گوش به کار می­رود. استفاده از این قطره ها پیش از شنا یا استحمام، سبب عدم نفوذ آب در گوش حین آب تنی شده و بعد از خروج از استخر به سرعت تبخیر می گردد. فروش ايزوپروپيل الكل گريد دارويي

۹) صنعت رنگ و رزین :

به دلیل انحلال رنگ در ایزوپروپیل الکل از این حلال برای تمیز کردن رنگ ها استفاده می شود. (Bell-Young) همچنين به دليل اينكه ايزوپروپيل الكل هم حلال مناسبي در كنار استر ها و كتونهاست براي ارزان سازي فرمولاسيون حلال رنگهاي حساس پايه نيتروسلولز استفاده مي شود.

۱۰) صنعت کشاورزی :

اسپری کردن مخلوطی از آب و الکل سبب رهایی از آفت های میوه می شود. فروش ايزوپروپيل الكل ريكاوري اصفهان

سایر کاربرد ها :

گاها شمع­هایی که برای مدتی طولانی استفاده نشده اند دچار جرم و کثیفی شده و تمیز کردن آن ها با پارچه ی آغشته به ایزوپروپیل سبب جرم زدایی می­شود. تمیز کردن جای چسب برچسب قیمت ها، شیشه های عینک، تجهیزات آزمایشگاهی، آینه، تمیز کردن اثر انگشت و لک آب از روی سطوح مختلف، ابزارهای باغبانی، برس ها و قلموهای آرایشی، اجاق گاز، بو زدایی داخل کفش، بوزدایی دست ها پس از کار با سبزیجاتی مانند سیر و پیاز، اسپری کردن مقادیری از آن بر روی گردن به عنوان یک ضد عرق و برای جلوگیری از رنگ گرفتن یقه لباس، ثابت کردن آرایش، از بین بردن شپش در سگ ها از دیگر کاربردهای آن است. مخلوط کردن یک فنجان از این الکل با ۱۵ – ۱۰ قطره از اسانس های روغنی می تواند به عنوان خوشبو کننده های هوا استفاده شود. (expert home tips, 2018)

سهم هر صنعت از مصرف این ماده چقدراست؟

در سال ۲۰۱۱ میزان مصرف ايزوپروپيل الكل به تفکیک صنایع در نمودار زیر آمده است :

نمودار شماره سه – نمودار میزان مصرف ایزوپروپیل الکل در صنایع مختلف

فرايند توليد ايزوپروپيل الكل

جهت مطالعه در مورد كليه فرايند هاي بازيافت، آبگيري  و خالص سازي ايزوپروپيل الكل به لينك مراجعه فرماييد.

روش­های مختلف تولید ايزوپروپيل الكل:

این حلال از واکنش پروپیلن (پروپن) که از پالایش سوخت های فسیلی، نفت خام، گاز طبیعی و زغال سنگ گرفته می­شود با یک کاتالیست اسیدی مانند سولفوریک اسید و سپس هیدرولیز ( تجزیه به وسیله آب) آن ها سنتز می­شود. این فرآیند طی دو روش آبدار شدن مستقیم و غیر مستقیم پروپیلن قابل انجام است که به توضیح و تفسیر آن می­پردازیم :

۱)  آب دار شدن مستقیم پروپیلن :

در آبکافت مستقیم، پروپیلن و آب در فاز گاز یا مایع در حضور کاتالیست اسیدی با هم ترکیب شده و واکنش می­دهند. گرما و فشار لازم توسط یک کوره تامین می شود و یک برج تقطیر برای جداسازی محصول جانبی از محصول اصلی تعبیه شده است. تمام واکنش دهنده ها در واکنش شرکت نکرده و مقادیری از آن ها در محصول یافت می شوند که به کوره برگشت داده شده و یا برای مصارف دیگر جداسازی می­شوند. در صورت انجام واکنش در فاز گاز، بستری ثابت از کاتالیست فسفریک اسید یا کاتالیست های سیلیکا، اکسید تنگستن و اکسید روی مورد استفاده قرار می گیرند. با تغییر فاز واکنش به گاز- مایع، یک کاتالیست اسیدی قوی که به راحتی یون مثبت خود را از دست می دهد[۹] مناسب بوده و واکنش در دمای کم و فشار بالا انجام می­شود.

با انجام واکنش در فاز مایع، دما و فشار عملیاتی هر دو بالا بوده ( رنج دمایی بین c ˚ ۲۵۰ – ۱۰۰ و رنج فشار بین atm 200 – ۶۰ ) و از کاتالیست محلول تنگستن استفاده می­شود. محصولات خروجی این واکنش در فاز گاز بوده که با کاهش فشار و دما ایزوپروپیل الکل مایع جداسازی می شود. از مزایای این روش نسبت به روش غیر مستقیم، فرسایش و خوردگی کمتر تجهیزات و تولید محصول با درصد خلوص ۹۹ – ۹۰% ، و از معایب آن نیاز به پروپیلن خالص است. فرايندهاي آبگيري از ايزوپروپيل الكل 

شکل شماره یک – فرآیند تولید ایزوپروپیل الکل به روش آب دار شدن مستقیم پروپیلن

۲)  آبدار شدن غیر مستقیم پروپیلن :

در آبکافت غیر مستقیم، ابتدا پروپیلن و سولفوریک اسید ترکیب شده و سولفات استرهای[۱۰]  مونو ایزوپروپیل سولفات و دی ایزوپروپیل سولفات[۱۱] حاصل می­شوند. پس از آن سولفات استر و آب در یک دستگاه هیدرولیز کننده وارد می­شوند. در این فرآیند مولکول ها شکسته شده و ایزوپروپیل الکل حاصل می­شود. یکی از محصولات جانبی این واکنش، دی ایزوپروپیل اتر[۱۲] است. چنانچه از سولفوریک اسید غلیظ ( بالای ۸۰%) استفاده شود، واکنش در دمای پایین انجام شده و در صورت استفاده از سولفوریک اسید ۸۰ – ۶۰% ، دمای عملیاتی افزایش می یابد.

شکل شماره دو –  فرآیند تولید ایزوپروپیل الکل به روش آبدار شدن غیر مستقیم پروپیلن

۳)  هیدروژن دارشدن کاتالیستی استون :

استون خود حاصل اکسید شدن ایزوپروپیل الکل است که با هیدرژن دار کردن استون، ایزوپروپیل حاصل می­شود. در این فرآیند استون با گاز هیدروژن در حضور یک کاتالیست فلزی مانند روتنیم[۱۳]، رانی نیکل[۱۴] و پالادیوم[۱۵]، تحت فشار بالا واکنش می­دهد.

ضمنا این حلال طی فرآیندهای اکسید شدن پروپان، تخمیر و به عنوان یکی از محصولات جانبی متانول نیز، تولید می­شود. (sciencing, 2017) (the chemical company) (NCBI) (shigeru Hirata, 1998-02-03)

نحوه بسته بندي و عرضه ايزوپروپيل الكل

فروش ايزوپروپيل الكل LG در بشكه هاي ۲۲۰ ليتري ۱۶۰ كيلويي فلزي انجام مي شود؛ تحويل ايزوپروپيل الكل شورآباد تهران مي باشد.

فهرست واژگان

[۱]– shellacs[2]– alkaloids : به هریک از ترکیبات آلی شیمیایی که دست کم دارای یک اتم نیتروژن در حلقه هتروسیکلیک هستند، آلکالوئید گفته می شود.

[۳]–  ۱-PROPANOL [4]–  propyl alcohol[5]– methyl isobutyl carbinol[6]– methyl isobutyl ketone[7]– glycerol[8]– isopropyl acetate[9]– strongly acid cation exchange catalyst[10]– sulfate esters[11]– mono- and diisopropyl sulfates[12]– Diisopropyl ether (DIPE)[13]– ruthenium[14]– Raney nickel[15]– palladium